Inc.com’da yayınlanan ve Square adlı ödeme şirketinin 2009 yılından günümüze kadar zarar ettiği halde çok ciddi yatırımlar çekmesi üzerine yazılmış bir yazı üzerine Türkiye gerçekleri adına bu denemeyi yazma ihtiyacı hissettim.
2013 yılında 100 milyon dolar zarar eden şirket, çeşitli finans kuruluşlarından toplamda 100 milyon dolar yatırım çekmeyi başardığından, ve en erken 2015 de cüzi bir miktar kâr edeceğinden bahsedilen makale, sadece Amerika değil, teknoloji ve katma-değer üreten ülkelerdeki iş hayatı ile Türkiye’deki iş hayatının arasındaki farkları görmemiz açısından da bir fikir verebilir.
Girişim uzmanı John Rampton’ın söylediği gibi, “Amacını kaybetmiş gibi görünse bile, para kaybeden bir şirketi sürdürmenin yarattığı stres bir yana, uzun süre para kaybeden bir girişimin para kazanması için yıllar geçmesi gerektiği genel bir durum. Günümüzün büyük şirketlerinden Tupperware’ın bile para kazanabilen bir şirket haline gelmesi uzun yıllar sürmüştü.
DuPont’dan ayrılan Earl Tupper, Tupperware ürününü 1946’da piyasaya sürdü. Reklam ve mağaza çalışmalarına rağmen istenen performansı veremeyen şirket, kapıdan satış tekniğinin mağazalar ile ilerlemekten daha verimliği olduğunu fark ettiği 1951 senesinde kâr edebilen bir girişim haline geldi ve şirketini 1957 yılında Rexall İlaç Şirketi’ne sattı.
Daha güncel ve teknolojik bir örnek olarak Blogger incelenebilir. 1999 yılında kurulan blog girişimi “internet balonu” olarak adlandırılan ve finansal olarak internet girişimlerine olan algıyı bozan krizi atlatarak 2003 yılına kadar hayatta kalabildi. Maddi getiri sağlayamayan Blogger 2003 yılında Google tarafından satın alınarak hayatına devam edebilmesi sağlandı.
Özetle, en az 5 sene para kazanamayan 5 şirket:
FedEx : Frederick W. Smith tarafından 1962’de kuruldu. İlk yıllık kârını 1975’de elde ett.
Amazon : Jeff Bezos tarafından 1994’de evinin garajında kuruldu. İlk yıllık kârını 2003’de elde etti.
Turner Broadcasting System :. Ted Turner ilk kanalını 1970’de aldı. 1980’de CNN kanalını açtı. İlk yıllık kârını 1991’de elde etti.
ESPN : Bill ve Scott Rasmussen tarafından 1978’de kuruldu. 1980’lerin ortalarına kadar kâr edemedi.
Tesla Motors : Martin Eberhard ve Marc Tarpenning tarafından ilk elektrikli spor arabayı üretmek için 2003 yılında kuruldu. Bir yıl sonra Elon Musk’dan büyük bir yatırım paketi aldı. 2009 yılında ABD Enerji Bakanlığı’ndan 465 milyon dolar yatırım aldı. İlk çeyreklik kârını 2013’de elde etti.
Hikayelerin anlatılış amacı girişimlerin para kazanabilmesi ya da harcanan emeğin karşılığında satılabilmesi yıllar alabilir, ancak temel fikrine inanılan, kurucusu ile bağ kurabilen ve önemli bir amaca hizmet edeceği düşünülen girişimler zarar etmesine rağmen sürdürülebilir ve yatırım çekerek hayatını kâr edeceği noktaya kadar devam ettirebilir. Girişimcilik kâr için yapılacak bir iş değildir, inanılan fikri yıllarca zorda da kalınsa, parasız da kalınsa sürükleme durumudur, bir çok uzmana göre de doğuştan gelen bir kişilik özelliğidir. Ülkemizin ekonomik ve kültürel yapısı ne kadar engel olsa da, hayallerini kovalayan ve fikrine güvenen insanlar, on yıl da sürse sonunda hayallerine ulaşacaktır. Gelecek, kalıp beton saçanların değil, hayallerine inanıp insanlığa faydalı işler hayal edenlerin olacak.
Bu yazı ilk defa duzensiz.org’da yayınlanmıştır.
8 Temmuz 2014